Domek dla lalek z wyposażeniem

czas powstania: lata 40. XX w.

miejsce powstania: Starogard Gdański?, Sopot?

miejsce ostatniego występowania: Połczyno, pow. pucki

autor: nieznany

technika: stolarka, obróbka drewna, malowanie, szycie

materiał: sklejka, drewno, tworzywo sztuczne, papier, tkanina, metal, wełna

wymiary: 100x80cm, – płyta, domek- h-41cm, 100x37cm

nr inw. MZP-E-3721/1-58

W grudniu 2012 r. Muzeum Ziemi Puckiej wzbogaciło się o ciekawy obiekt. Państwo Małgorzata i Hubert Korthals z Połczyna zdecydowali się przekazać do zbiorów rodzinną pamiątkę – piękny domek dla lalek wraz z zachowanym wyposażeniem.

Na dużej, prostokątnej płycie (100x80cm), przy jej dłuższym boku ustawiono  dwuizbowy budynek z przybudówką, nakryty dwuspadowym, otwieranym dachem. W jego wnętrzu znajdują się mebelki wykonane z drewna i sklejki odwzorowujące rzeczywiste umeblowanie kuchni z lat 30.-40.XX w. Wśród nich jest: kredens trzydrzwiowy, szafka z ruchomą umywalką, okrągły stół, stolik nocny, drewniany zegar kominkowy, lampka stołowa oraz blaszany piec kuchenny. Zapewne jest to tylko fragment pierwotnego umeblowania. Reszta się nie zachowała.

Rzadko spotykanym w tradycyjnych domkach dla lalek jest pozostawienie przestrzeni przed domkiem i wykorzystanie jej na zakomponowanie niewielkiego podwórka przydomowego. Na pomalowanej na zielono płycie zaznaczono ścieżkę prowadzącą od drzwi do furtki. Do obejścia przynależy tzw. mała architektura – pompa wodna, domek dla ptaków oraz szereg zwierząt (figurek)- ptactwo domowe, owce, pies. Uzupełnieniem całości są drzewka oraz staw wykonany z lustra. Całość tworzy ciekawą zabawkę, która wielu pokoleniom dzieci sprawiała zapewne ogromną radość.

Domek dla lalek zbudował w latach 40.XX w. rzemieślnik w Starogardzie Gdańskim. Przeznaczony był dla Róży Marii (ur. 1939 r. w Pucku) córki Izydora Jancy –lekarza, który w latach 1934-1939 praktykował w Pucku[1]. Część elementów z wyposażenia domku zostało wykonane przez matkę Róży – Edelgardę z domu Herrmann. Wykorzystała ona swoje umiejętności i zdolności plastyczne do wykonania wielu detali, m.in. roślinności, zwierzątek oraz dekoracji wnętrza budynku. Resztę fabrycznych elementów wchodzących w skład zespołu nabyto drogą kupna, a inne dołożone były w późniejszym czasie przez kolejnych użytkowników. Domek w latach 80. XX w. Róża Janca-Brzozowska  podarowała Marii[2] – córce Małgorzaty i Huberta Korthals z Połczyna.

Obiekt ten wielokrotnie był przez Muzeum Ziemi Puckiej wypożyczany od państwa Korthals na różne wystawy czasowe (np. Dziecko w rodzinie polskiej, Krokowa 2000, Gdynia 2000, Polska zabawka ludowa, Puck 2001-2002). Ostatnio, zanim trafił na stałe do muzeum bawiły się nim dzieci Marii.

Historia domków dla lalek jest bardzo długa. W XV i XVI w. w wytwarzaniu zabawek specjalizowali się niemieccy rzemieślnicy, a największym ośrodkiem zabawkarski była wówczas Norymberga. Pierwszym domkiem odnotowanym w źródłach jest ten, który książę Bawarii Albrecht V w 1558 r. podarował córce. Swoim wyglądem nie przypominał współcześnie nam znanych zabawek – był raczej ozdobną gablotą z mnóstwem precyzyjnych, miniaturowych przedmiotów. W kolejnych stuleciach domki dla lalek zyskiwały coraz większą popularność. Moda na „miniaturowe domy” w XVIII w. dotarła również za ocean, do Ameryki Płn. Wiele ze zrealizowanych projektów stało się z czasem dziełami sztuki. Do nich należy niewątpliwie eksponowany w Zamku Windsor w Anglii Dom Lalek Królowej Marii wykonany w latach 20.XX w. Obecnie produkcja domków dla lalek to spora, prężnie rozwijająca się gałąź przemysłu zabawkarskiego.[3]

opr. Joanna Grochowska

[1] Janca – Brzozowska R., Pucki lekarz-Izydor Janca-wspomnienie córki, Zapiski Puckie, 10/2011, s. 76-88.

[2] Na większości obiektów znajdują się inicjały M.K. lub imię i nazwisko właścicielki-  Maria Korthals.

[3] Szerzej o historii domków dla lalek na stronie http://www.belleepoque.pl/ – dostęp z 07.02.2013.