Fot.1 Szopka, Izajasz Rzepa, przed 1986 r., Reda, MP/1407/E, fot. J. Grochowska.

Autor: Juliusz Izajasz Rzepa

Czas i miejsce powstania: przed 1986 r., Reda

Materiał i technika: drewno liściaste, farby, rzeźbienie

Wym: 26×40,5cm

Nr inw. MP/1407/E

Szopka – tradycyjne przedstawienie narodzin Jezusa w szopce betlejemskiej. Płaskorzeźba wykonana w drewnie lipowym techniką reliefu wypukłego, polichromowana farbami pokostowymi. Na prostokątnej desce opracowano rzeźbiarsko scenę biblijną. W opracowaniu zachowano lekką perspektywę. Na pierwszym planie, liniowo usytuowano postacie. Centralnie rozplanowano żłóbek z postacią Jezusa w aureoli promienistej, tuż za nim klęczącą Maryję oraz pochylającego się Józefa (oboje w aureolach). Towarzyszą im klęczący pasterz z owieczką, dziewczynka z koszykiem oraz grajek. Przedstawienie uzupełnia owieczka przy żłóbku oraz znajdujące się na dalszym planie, w uproszczonej stajence zwierzęta – woły. Całość uzupełnia w prawym narożniku duża gwiazda betlejemska. Całość przedstawienia pokryta jest farbami w stonowanych barwach.

Na odwrocie płaskorzeźby sygnatura autora: Izajasz Rzepa, Reda wykonana ołówkiem kopiowym (dwukrotnie powtórzona). W górną krawędź deski wbite dwie metalowe zawieszki.

Juliusz Izajasz Rzepa (ur. 06.07.1904 r., Zęblewo, pow. Wejherowo, gm. Szemud – zm. 08.09.1999 r., Reda).

Juliusz już jako dziecko poznawał tajniki pracy w drewnie pomagając w ojcowskim warsztacie. Uczył się obróbki drewna, sztuki jego kształtowania za pomocą prostych, dawnych narzędzi stolarskich i ciesielskich. Szczególnie polubił i upodobał sobie snycerstwo i techniki zdobnicze. Do mebli ojca dodawał płaskorzeźbione elementy dekoracyjne. W 1939 r. wziął w kampanii wrześniowej broniąc Helu, a po jego kapitulacji trafił do obozów jenieckich w Niemczech. Do kraju wrócił po wojnie i podjął pracę zawodową w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. W wolnych chwilach zajmował się pasją z młodych lat –  rzeźbiarstwem. Nie podjął żadnych kursów kierunkowych – pozostał rzeźbiarzem amatorem. Po przejściu na emeryturę poświęcił się całkowicie pracy twórczej. Swoje prace wystawiał na wielu wystawach regionalnych, krajowych i zagranicznych. Został członkiem ogólnopolskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych oddział w Gdańsku oraz wielu innych regionalnych stowarzyszeniach kulturalno-oświatowych. Dzięki współpracy z Cepelią oraz ART Region w Sopocie miał możliwość sprzedaży swoich prac nie tylko w kraju, ale również za granicą.

W 1986 r. za wkład w rozwój kultury ludowej został laureatem prestiżowej ogólnopolskiej nagrody im. Oskara Kolberga. Otrzymał również wiele odznaczeń i nagród państwowych za zasługi w obronie Ojczyzny oraz za działalność twórczą (Medal za obronę Helu, Brązowy i Złoty Krzyży Zasługi, Medal Zasłużony Ziemi Gdańskiej, Medal 600.lecia Miasta Helu, Nagrodę im. Gulgowskich, Medal Stolema, Nagrody Wojewody i Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki).

Artysta pozostawił po sobie bogaty i różnorodny dorobek rzeźbiarski. Dla przyjaciół i znajomych wykonywał zabawki, drobne elementy dekoracyjne, dewocjonalia. Jednak najbardziej upodobał sobie świat zwierząt, a zwłaszcza ptaków.  Pasjami wykonywał postać św. Franciszka z Asyżu w otoczeniu licznych, barwnych ptaszków. Rzeźbił również ludzi pracy. Wszystkie swoje prace pokrywał barwnymi polichromiami. Wybierał kontrastowe i wyraziste kolory. W swojej działalności artystycznej posługiwał się drugim imieniem: Izajasz, tak sygnował swoje prace.

Juliusz Izajasz Rzepa uznawany jest za jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy ludowych z Kaszub. Jego prace znajdują się w licznych kolekcji muzealnych i prywatnych. „Ptaszki” i „Franciszki” Rzepy posiadają m.in. takie duże muzea jak: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Krakowie, Warszawie, Łodzi. Również Muzeum Ziemi Puckiej zgromadziło kilka prac Izajasza Rzepy. Najliczniejszą grupę stanowią oczywiście ptaszki, zarówno pojedyncze, jak i w kompozycjach na drzewkach i gałązkach. Towarzyszą im masywne, statyczne postacie: rybak z rybą i wiosłem, kobieta z maselnicą, członkowie kaszubskiej orkiestry. Część dzieł można podziwiać na wystawie stałej w oddziale Szpitalik(Puck ul. Wałowa 11).Można je także obejrzeć podczas wirtualnego spaceru po Szpitaliku w części: piętro, sztuka ludowa:

https://muzeumpuck.pl/Muzeum%20Ziemi%20Puckiej%20im.%20Floriana%20Ceynowy%20w%20Pucku%20_Szpitalik_.html

Literatura

Trojanowska Izabella, Twórcy Ludowi Kaszub, Gdańsk 1982.

Zawal-Brzezińska Beata, Izajasz Rzepa. Ptasznik i mistrz od św. Franciszka, Reda 2001.

Izajasz Rzepa, http://www.muzeumsztukiludowej.otrebusy.pl/index.php?page=rzepa-izajasz, dostęp z dnia 25.05.2020.

Zieliński Edmund, Juliusz Izajasz Rzepa nie żyje, Twórczość Ludowa nr 3-4/1999.

Izajasz Rzepa, http://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-izajasz_rzepa, dostęp z dnia 25.05.2020.

Opracowała: Joanna Grochowska