Zabytek godny uwagi – Laska z uchwytem w formie pochylonego mężczyzny

Miejsce ostatniego występowania: Puck

Wymiary: dł. 94 cm

Materiał i technika: rzeźbienie, mosiądz, drewno

Nr inw. MP/229/E

W naszych zbiorach znajduje się kilka przykładów lasek wykonanych z różnych materiałów i o różnym przeznaczeniu. Od tej dekoracyjnej do eleganckiego stroju po te proste w formie sękatego kija służącego do podpierania. Prezentowana dziś laska trafiła do kolekcji w 1973 r. Jest to prosta laska wykonana z drewnianego, prostego kija z nakładaną górną częścią. Łączenie wykonano w formie metalowego trzpienia wewnętrznego zabezpieczonego od zewnątrz mosiężną obejmą. Uchwyt – rączka uformowany w postaci pochylonego mężczyzny, w długim palcie z paskiem na plecach oraz płaskim nakryciu głowy. Widoczne są również opracowane rzeźbiarsko buty w nacięciu na uchwycie. Dolny koniec laski osadzony jest w mosiężnej tulei (fragment  łuski naboju).

Laska to dziś narzędzie wspomagające proces chodzenia. Obecnie ma formę prostego kija wykonanego z różnych materiałów od bambusa, drewna, metalu aż do tworzyw sztucznych zakończonego półkolistym uchwytem, a jej długość dostosowana jest do wzrostu użytkownika. Jako przedmiot znana jest jednak już od najdawniejszych czasów. Występuje bowiem na kartach Biblii i w starożytnych źródłach. Ma też wiele znaczeń i zastosowań. Była nie tylko sprzętem do podpierania się podczas wędrówek, ale również symbolem i atrybutem władzy lub funkcji (np. laska marszałkowska, pastorał). Laska była przewodnikiem pasterskim. Za jej pomocą kierowano stadem, liczono zwierzęta, utrzymywano porządek w stadzie, a nawet używano jej jako broni przed drapieżnikami. Laska była drogowskazem, gdy trzymana w dłoniach prowadzącego wskazywała kierunek.

W XVII wieku bogato zdobiona laska zastąpiła miecz noszony przez mężczyzn. Zajęła jego miejsce jako symbolu pozycji i statusu. Bardzo szybko stała się nieodzownym elementem eleganckiego stroju męskiego. Dobierano ją do stroju tak samo, jak inne elementy garderoby – rękawiczki, szpilki do krawata, kapelusze czy szaliki. Do lat 30.XX wieku była zatem głównie ozdobnym dodatkiem, a mniej narzędziem wspomagającym proces poruszania. Z tego okresu pochodzą bardzo dekoracyjnie zdobione egzemplarze, które są obecnie okazami kolekcjonerskimi. Niektórzy użytkownicy lasek są rozpoznawani właśnie przez pryzmat tego atrybutu. Nie rozstawali się z nimi nawet podczas pozowania do portretu. Jedną z takich osób był na pewno gen. Józef Haller uwieczniony wielokrotnie wraz z laską. Laski towarzyszyły również kobietom, ale częściej właśnie jako wsparcie niż dekoracja. Miłośnikiem tego narzędzia był Stanisław Ignacy Witkiewicz. Zbierał je, kolekcjonował, ale przede wszystkim malował na obrazach ukazujących górskie wędrówki oraz wędrowców.

Oprac. J. Grochowska